Ouarzazate

Zaterdag 21-10-2023:Na het ondergaan van de zon rijdt er nagenoeg geen verkeer meer, dus heel rustig in de nacht. Mooie zonsopgang en na betalen voor de overnachting en het diner zijn we vertrokken. Een jonge vent bij de receptie, maar wat steeds opvalt, ze kunnen gewoon niet rekenen. Uitrekenen wat er betaald moet worden lukt wel met behulp van een rekenmachine, wisselgeld teruggeven is een ander hoofdstuk. Weer op de weg passeren we het kamelenjongetje van gisteren, nu bedelt hij wel, maakt gebaren dat hij geld wil om te eten.

In de ochtend zien de haarspeldbochten in de Dades er net wat anders uit dan in de middagzon, het blijft echter een flink hoogteverschil in korte tijd. Het regiobusje neemt onderweg iedereen mee die naar het centrum wil. Regiobusjes zijn vaak oude Mercedes busjes waar in Marokko meer passagiers in passen dan in West-Europa.

In de Rozenvallei waren wat winkeltjes die rozenwater een parfum verkopen, maar in dit seizoen geen bloeiende rozen. In Kelaa Mgouna was een grote groep vrouwen de was aan het doen in de rivier. Er stroomde inderdaad wat water door de rivier. Daar stond ook een Duits/Zwitserse groep campers bij een uitzichtspunt. Bij Skoura was vroeger een prachtig palmenbos, nu waren de palmen op sterven na dood, vaak stond alleen nog de stam. In Skoura verplaatsten opvallend veel mensen zich op een brommertje. Onderweg veel motorrijders en trikes. De trikes verzieken in dit seizoen samen met de diverse rally’s de woestijn. Ze maken ook veel kabaal, zowel de vervoermiddelen als de(meest Spaanse) berijders.

Vaak zijn er veel kuddes schapen te zien onderweg, nu was er geen enkele kudde te zien na Skoura.

Aangekomen op de camping in Ouarzazate staat er een groep Spanjaarden, wat Duitsers en een paar Fransen. Als we ons geïnstalleerd hebben komt een Duitse camper naast ons staan, we hadden elkaar op de boot ook ontmoet blijkt.

De camping heeft het sanitair vernieuwd: dwz. Een nieuw gebouw met tegeltjes en een afvoer die niet verstopt is, ook komt er warm water uit de douchekop. Helaas hebben ze de oude deurtjes, kranen en douchekoppen gebruikt. Een douchekop is zelfs kwijt. Maar toch is het een verbetering ten opzichte van 5 jaar geleden. Ze hebben ook een feestzaal gebouwd, heel mooi. Gelukkig dit weekend geen trouwfeest. Het weer is prima, zonnig en warm.

Zondag 22-10-2023:Vannacht bijna heel de nacht blaffende honden in de buurt, Als het licht wordt gaan de blaffers slapen. Wij zijn met een taxi naar de weekmarkt gegaan, 6 km voor 1,5 euro, je kunt er niet voor fietsen. Een heel erg grote chaotische markt op een speciaal daarvoor bestemd en ommuurd terrein. Veel groenten, fruit, kleding, matrassen, vloerkleden en keukengerei te koop. Een armendeel met 2^e hands spullen: kleding, schoenen, elektrische apparaten, mobieltjes etc. Ook landbouw- en klusgereedschap en onderdelen van de gekste dingen te koop. We hebben geen dierenverkoop gezien. Bij elke ingang wordt er popcorn verkocht, popcorn in alle kleuren, ook lolly’s met de beeltenis van een voetballer.

Het waait flink vandaag, vooral harde windvlagen. Toen we terugkwamen op de camping had onze Duitse overbuurman onze luifel gered. De luifel had willen gaan vliegen, ondanks verankering en exstra scheerlijnen.

Er staat op de camping een stel fietsers, Fransen. Ze zijn vanuit Frankrijk komen fietsen, hebben in Spanje wel een stukje met de trein gedaan en zijn op weg naar Dakar. Ze hebben een jaar de tijd. Een gedurfde onderneming in dit land met de gehaaste chauffeurs en niet al te brede wegen.

Voor de camping heeft een rijschool een oefenterreintje om te leren parkeren, achteruit rijden en meer van dat soort oefeningen. De leerlingen die we tot nu zagen waren allemaal vrouwen.

Op 50 meter afstand ligt een voetbalstadion en daar was vanmiddag een wedstrijd. Er was veel politie op de been en het publiek liet flink van zich horen.

Vanavond kwamen er na negenen nog 7 Spaanse woestijn/rally voertuigen de camping oprijden. Ze maakten veel kabaal en gingen hun eten klaarmaken. Om half elf was de rust weergekeerd.

Maandag 23 oktober 2023: Vandaag een wat meer bewolkte en frissere dag dan de laatste dagen. We zijn naar de overdekte markt in het centrum gefietst. Er is in het centrum ook een centraal plein met een Mediatheek. Er waren weinig mensen op de been voor de middag. Dan voor boodschappen doorgefietst naar de Carrefour supermarkt aan de rand van het centrum. De Carrefour is relatief duur voor Marokko, maar heeft meer Europese produkten en verkoopt alcoholhoudende dranken. De fietsen hebben we geparkeerd bij een parkeerwacht. Parkeerwachten regelen (betaald) parkeren op een parkeerplaats of langs de weg. Als je weg gaat moet je de parkeerwacht betalen.

Toen we buiten kwamen bij de Carrefour regende het, we hebben de boodschappen in de fietstassen gestopt en zijn naar een aanpalend Cafeetje gegaan. De regenbui werd een echte hoosbui. Wij hebben geluncht in het cafeetje en na een ruim half uur was de bui voorbij en klaarde het op. We moesten bij de parkeerwacht 5 dirham afrekenen toen we de fietsen meenamen. Toen we terugkwamen op de camping scheen de zon, met af en toe een windvlaag. Door de bui nu geen zand meer dat door de wind rondstoof. Een wasje gedaan want alles droogt best snel. We hadden op de markt haricots verts gekocht, die schoon gemaakt zodat we die vanavond konden eten. Onze huidige buren zijn fransen die 3 campings terug ook op dezelfde camping stonden. Zij blijven een half jaar in Marokko. Er is ook een Franse groep aangekomen. Die groep stond ook in Midelt toen wij daar overnachtten. In zuid-Spanje heb ik een pak toiletpapier gekocht, tenminste dat dacht ik. Maar toen ik een rol uit het pak wilde halen bleek ik een pak keukenrollen gekocht te hebben. Niet echt erg, keukenrol is gewoon wat groter toiletpapier. In Zuid Europa en Marokko zijn de rioolsystemen niet geschikt voor papier, daarvan raken ze verstopt; gebruikt toiletpapier moet dus niet in het toilet, maar in een emmertje naast het toilet.

Vandaag begon ook weer het schooljaar voor de kinderen, dus vanochtend en vanmiddag overal kinderen op weg naar school. De meisjes altijd met een wit jasje, als uniform.

Op de camping staat een kale, geverniste boomstam met daarin meer dan 25 namen gekrast. Het zijn de namen van de overwinteraars die door Corona maandenlang vastzaten op de camping.

Dinsdag 24 oktober 2024:Vanmorgen naar het centrum gefietst, het was er erg rustig. Op een terrasje koffie besteld, duurde ruim een half uur voor we die kregen. Probleem met de " machien" zei de ober. Zijn chef had het ondertussen erg druk met zijn mobieltje. Terug op de camping heeft een Fransman pal voor ons geparkeerd, alsof er niet veel lege ruimte was op de camping. De man is erg aardig, maar zijn parkeergedrag kan beter. In een wijk naast de camping kwam ik een rietvlechter tegen, hij maakte hele mooie dingen die hij dan deels verkocht aan cruiseboten. Inmiddels zijn er 2 Nederlandse fietsende mannen aangekomen, Eentje is op weg naar Zuid-Afrika en heeft daarvoor een jaar de tijd, zijn medefietser fietst 2 maanden met hem mee en vliegt dan naar huis. Vanavond in het centrum gaan eten, de ober holde langs de bakker, slager en groentenboer, de dames in de keuken bereidden het bestelde maal, en zo kwam alles goed. Rekening: 11 euro voor 2 personen. In de avond komt Marokko tot leven, er verschijnen mobiele stalletjes met allerhande zoetigheid op elke straathoek; suikerspinnen, popcorn, verzin het maar.

Op diverse plekken staat opeens een springkussen, er zijn lichtgevende autootjes op accu waarin kinderen rondjes rijden. Overal lopen mensen, groepjes kletsende vrouwen, hele gezinnen, veel fietsers en brommertjes en zelfs op straat is het drukker met auto’s en taxi’s dan overdag. We komen af en toe Nederlanders tegen die hier een dagje verblijven met een reisgroep. Terug op de camping heeft de Franse reisgroep een diner met Berbermuziek en dans. # vrouwen zijn al 2 dagen bezig met voorbereidingen voor dat diner. (Tajine maken) Een hele grote showgroep, mannen en vrouwen. De Fransen doen vlot mee met de dansende berbers. Om 23.00 is alles rustig. De showgroep is naar huis en de Fransen naar bed, die gaan morgen weer verder.

Woensdag 25 oktober 2023:De nachten zijn nu best koud, maar tegen 11.00 is de temperatuur weer heerlijk. In de middag zelfs warm. We zijn weer even naar het centrum gefietst, tevens wat wijn en bier gehaald in de “cave” van de Carrefour. Die alcoholafdeling is alleen tijdens kantooruren geopend. Een bezoekje aan de Kashbah hadden we ook in gedachten, maar die is voorlopig niet open voor bezoekers. De Kashbah heeft wat schade door de aardbeving van september. Een “lokale” gids dacht ons even wegwijs te maken, die is snel afgepoeierd. Dit soort mannen is helemaalgeen gids, maar is erg opdringerig bij het geven van hulp en wil altijd te veel geld voor hun “hulp”. Er is in het oude stadsdeel rond de kasbah een Joods wijkje met een oude en nieuwe synagoge. De oude synagoge is een museumpje, bij de nieuwe synagoge staan militairen omdat er soms toch dreiging is naar oden toe door de oorlog van Israël en de Palestijnen. Tegen de avond waren we door onze Franse buren uitgenodigd voor een “apéro”.

Hij trakteerde op pompelmoeswijn. Heerlijk fris en met een laag alcoholpercentage. We hadden nooit eerder van deze wijn gehoord. Hij had ook Muscat in de aanbieding, maar daar zat voor ons wat veel alcohol in. Hij blijft tot en met maart in Marokko. Hij heeft een hondje geboren in Marokko, geen wilde hond maar een Bichon. Een ras dat erg gewild is in Frankrijk. Het beestje is 8 jaar, maar blaft wat veel. Het was een gezellige borrel, daarna moesten we wel nog koken, werd een laat diner vandaag. Vanmorgen is de Franse groep vertrokken, vanmiddag arriveerde een nieuwe groep, deze keer Volkswagen groep, meest Nederlandse busjes. Inmiddels zijn de door de valpartij in Nador gekwetste ribben bijna genezen, de genezing van de wond aan de grote teen schiet niet erg op, dus dichte schoenen dragen is voorlopig niet mogelijk.

Via de Gorges de Tohdra naar de Gorges de Dades

Donderdag 19 oktober 2023: Vannacht was erg koud, de wind was gaan liggen en het was muisstil. We verbleven dan ook op ruim 2100 meter hoogte. In Imilchil een smalle hobbelige weg door het dorpje. Het is een onooglijk grauw en stoffig dorpje met heel veel restaurantjes en hotelletjes. We zouden onderweg nog door meer van dit soort dorpjes met erg smalle doorgangen komen. In al die dorpjes is geen tankstation, maar het brandstofprobleem voor brommertjes en auto’s wordt daar creatief opgelost, de lokale brandstofboer verkoopt brandstof on oude waterflessen. We herinneren ons dat we 15 jaar geleden met een huurauto, ergens in de “middle of nowhere” dringend moesten tanken. Men vroeg ons waar we heen moesten en verkocht ons voldoende brandstof tot Agadir. De brandstof werd met waterflessen in de tank gegoten. Na Imilchil was vaak de weg weg, geen asfalt meer te bekennen. Wel veel groene akkertjes waarin meest vrouwen aan het werk waren. Al die kleine akkertjes blijven toch doen denken aan volkstuintjes. Op veel akkertjes staat gras, dat dan weer door vrouwen, zittend op hun knieën geplukt wordt en vervolgens meegenomen wordt naar huis als veevoer. Vervoer van gras en ander geplukt voer in zakken of bijeen gevouwen lakens die op de rug gedragen worden, of die de ezel mag vervoeren. Er werd hier en daar ook geploegd, meestal door mannen met een 1-schaar ploeg achter 2 ezels. Ergens stroomde er water want er waren irrigatie gootjes met stromend water. Zo een irrigatie gootje met water is ook handig om de was in te doen vinden een aantal vrouwen. Het is een bergachtig gebied, dus weer een aantal haarspeldbochten en wat dorpjes waar precies een bus(en wij dus) tussen de huisjes door past. In de dorpjes heel veel lagere schoolkinderen op straat. De meeste meisjes zwaaiden enthousiast, de meeste jongens wilden geld zag je aan hun gebaren. Een enkele keer gingen ze voor de camper staan, in de hoop dat we zouden stoppen. Dit gedrag is vaak het resultaat van mensen die die "arme" kinderen geld, snoep of een “stylo” geven. We hadden vannacht Belgische medekampeerders die van alles aan bedelende kinderen gaven. Weer kwamen we terecht midden in een weekmarkt, maar deze was klein en minder druk. Het dorp had in het buitengebied een gemeentelijk sportveld: een vlak gemaakt stuk zand met aan 2 kanten doelpalen. Veel dorpen in het noorden hebben tegenwoordig kunstgras voetbalveldjes, soms zelfs met een hoog hek er omheen, zo niet in het zuiden. In de winter valt hier soms sneeuw. Dan wordt de weg in het dal afgesloten met slagbomen. Er staat al een waarschuwingsbord: "Barrage de neige".

Er is een nieuwe dam gebouwd, de Tohdra Dam, helaas staat in het bijbehorende stuwmeer geen druppel water. Wel zagen we in die buurt een Nomaden tent. Nomaden verblijven altijd in de buurt van water. Uiteindelijk door de prachtige gorges de Tohdra gereden. Alleen aan het eind stroomde wat water, het was er druk met toeristen en natuurlijk verkopers van sjaaltjes, kleding en andere kleurige prullaria.

Er zijn hier vliegen die je 10 maal moet doodslaan alvorens ze echt dood zijn. We staan op een prachtige camping onder palmen, mooi zicht op de omringende bergen. Helaas moeten we morgen weg, dan is het campinkje gereserveerd door een Duitse reisgroep. Vanmiddag een was gedaan, die was in een uur droog door de harde wind. Wel heerlijk gegeten hier. Een maaltijd moet 2 uur van tevoren besteld worden, zo blijven ze nooit met klaargemaakt voedsel zitten. Het bleef lang warm en het eten werd op een sfeervol verlicht buitenterras geserveerd. De temperatuur was laat op de avond nog 20 graden.

Vrijdag 20 oktober 2023:Vanmorgen na een stormnacht een prachtig zicht op de omringende bergen in de opgaande zon. Toen ik ging afrekenen zei de receptieboy dat we toch konden blijven omdat de groep die kwam wat kleiner was dan afgesproken. Even getwijfeld, maar we hadden alles opgeruimd en waren klaar voor vertrek. Was eerder deze reis het peil van koelvloeistof te laag, nu was het oliepeil van de stuurbekrachtiging aan de lage kant. We moesten in Tinghir tanken en daar ook olie gekocht. Had wel wat voeten in de aarde omdat ze alleen Marokkaans spraken. Toen we met de olie wilden instappen wat consternatie op de weg: een grote kudde geiten dacht dat er een zebra lag en stormde de weg over; een aantal auto’s in de rem.

In Tinghir is heel erg veel nieuwbouw en meerdere wijken in aanbouw. Het stadje wordt een flinke stad. 30 km verder zijn we gestopt in Boumalne Dades. Er is een fraai uitzichtpunt over de oase. Er is een kleine lokale dagelijkse markt met vooral groenten en er zijn winkeltjes en restaurantjes. We hebben wat groenten en brood gekocht en kaartjes oplaad tegoed voor internet. Om 12.00 ging de moskee open en stormden veel mannen erheen voor het vrijdag gebed. Wij zijn ergens gaan lunchen. Bestek moesten we om vragen, was er niet bij geleverd. Duurde even, maar toen kregen we toch bestek. Na de lunch 34 km door de prachtige Dades vallei via veel haarspeldbochten gereden om op onze hoog gelegen overnachtingsplaats te komen. Helemaal boven, na alle haarspeldbochten is een restaurantje met zicht over de vallei. Best veel bezoekers op het terras en maar 1 minderjarige om klanten te bedienen. Triest want in een andere ruimte zat een volwassene met zijn mobieltje te spelen. We kwamen er een Nederlands echtpaar op de e-bike tegen. Zij hadden zich door een busje 30 km naar boven laten brengen en deden de weg terug omlaag met de fiets. De grootste uitdaging, de haarspeldbochten moesten ze nog aan beginnen. We zagen onderweg gisteren een jong stel op fietsvakantie en vandaag passeerden wij 2 mannen die duidelijk op fietstour waren. Een hele uitdaging met het verkeersgedrag en de wegen in dit land. In Tinghir hadden ze wel wat speciale fietsstroken.

We staan op het mooie beschaduwde terrein van een mooi klein hotel. Prima sanitair en lekker gegeten in het restaurant. Best koud hier. We hebben 3 Franse medekampeerders en 6 duitsers in het hotel. Een 100 meter voor het hotel verkoopt een kind souvenirtjes en heeft 2 dromedarissen bij. Hij houdt wel van een praatje en bedelde niet. Was wel blij dat we een paar centen betaalden voor het maken van foto's van de dromedarissen. Tegen de avond voetbalden 6 jongens op het zanderige veldje bij de rivier.

Lac Tislit

Woensdag 18 oktober 2023: Gisteravond heerlijk gegeten in het restaurant bij onze overnachtingsplaats, het restaurant had best veel eters, we hadden nog even een gezellig praatje met een Nieuw-Zeelandse dame. Zij maakte een 3 weekse tour door Marokko met een tiental andere dames. Ze was heel enthousiast. Na een rustige nacht vanmorgen vertrokken naar het Lac de Tislit. We wilden eigenlijk nog een nachtje in Midelt blijven, maar er wordt slechter weer voorspeld en lac de Tislit ligt koel en hoog in de bergen. Dus beter een bezoekje bij beter weer.

Midelt en de verre omgeving is bekend vanwege fruitteelt, er zijn dan ook grote fruittelers, waterirrigatie is wel nodig, anders groeit er niks op de kale vlakten. Er zijn ook vaak kunstmatige waterbassins en men pompt het water vaak zelf op, er zijn altijd zonnepanelen aanwezig voor elektra opwekking.. De arbeiders wonen heel bescheiden, soms de eigenaren van het fruitbedrijf ook.

Onderweg zien we een paar kleine schooltjes, altijd kleurig geschilderd. Helaas zien we geen schoolkinderen; er is een enorm leraren tekort op het Marokkaanse platteland.

We missen ergens een afslag en rijden een col over, 2070 meter hoog en gelijk zijn de kale vlakten verdwenen en staan er veel bomen. Op de col staat een bestelautootje met een koffiemachine in het laadruim, je kunt er dus koffie kopen. We zagen dit soort koffieverkopers al eerder. Toen we beneden in het dorp aankwamen ontdekten we dat we fout zaten, dus keren en terug, nogmaals de col over.

Weer terug op de goede weg kwamen we 6 Belgische motorrijders tegen. We hebben onderweg meerdere groepen motorrijders gezien. In dit gebied zijn er nog heel veel ezels en muilezels voor personen- en goederenvervoer.

Heel weinig dorpen onderweg, wel overal verspreid huisjes en boerderijtjes. In de dalen waar ooit water stroomt zijn ook veel kleine groene akkertjes, net wat groter als een mooi volkstuintje. En dan rijden we in Aghbala opeens midden in de weekmarkt; overal mensen, busjes, taxi’s en vrachtwagentjes. Schapen worden op het dak geladen en zo vervoerd. De stad is een enorm mierennest met overal stalletjes die alles wat je kunt bedenken verkopen. Ook het sociale deel wordt niet vergeten, overal staan groepjes pratende mensen, vooral mannen en kinderen en men gaat maar moeizaam opzij voor verkeer. Uiteindelijk rijden we het stadje uit en beginnen we aan een bergrit met heel veel bochten en klimwerk. Onderweg hier en daar wat stromend water in een rivier en een enkele groene oase. Waar mogelijk veel fruitteelt ook hier. Ruim na de middag komen we aan bij het meer: Lac Tislit. Er is geen camping, maar iets dat Auberge heet, je kunt er logeren, kamperen en zo nodig eten. Het is niet echt een camping, zijn geen voorzieningen, maar je staat prachtig aan het meer. De eigenaresse van de Auberge, Malika, is een erg behulpzaam en lief mens, berbervrouwtje. Ze trakteert ons onmiddellijk op Koffie, desgewenst thee. Een verblijf op haar terrein kost 80 dirham. Haar man werkt en woont in Meknes, hij heeft ook daar een vrouw. Soms komt ie terug naar de Auberge. Ze heeft 2 zonen, maar de een woont in Roemenië en de ander in Casablanca. Er stond toen we aankwamen een mooie grote Bedouïnentent, maar die werd toen wij er net waren, opeens door een aantal mannen afgebroken en meegenomen. Malika en een andere vrouw krijsten en protesteerden, maar de tent verdween. Volgens Malika “lenen” een stel rijken de tent om een driedaags trouwfeest te vieren, tegen haar zin en zonder vergoeding; een berbervrouw staat erg laag in rangorde. Er staat een hele harde koude wind bij het meer, het is er fris ondanks dat de zon schijnt. Je hoort veel geluid van de weg, mede door omliggende bergen. Er komen heel veel motoren en rally auto’s voorbij. Tegen de avond verschenen er nog 2 jeeps en een Duits volkswagenbusje. Om 19.00 is het donker en rijdt er geen verkeer meer over de weg.

Naar Midelt

Maandag 16 oktober 2023:Vanmorgen vertrokken van Ocean View, eerst voor wat boodschappen en tanken naar de Marjane. Als we op de parkeerplaats willen indraaien wordt de pad afgesneden door een Marokkaan die een rij voor ons wil gaan staan, gaat net goed. De parkeerwacht op het terrein spreekt de Marokkaan wel aan op zijn gevaarlijke gedrag. Eerst een fiks bedrag dirhams pinnen want hier betaal je toch vooral contant. Daarna via de pas geasfalteerde N19 zuidwaarts. Hier en daar een stad waar heel veel nieuwbouw wordt gepleegd. Veel is nog niet af. Verder vooral veel kale vlakten en droge rivierbeddingen. Soms zijn er wat dorpjes met kleine akkertjes. Soms heeft men een soort irrigatiesysteem, maar dan moet er wel ergens water vandaan komen. We passeren een stuwmeer waar wel water in staat, maar er kan nog best wat bij. Soms worden de produkten die ze telen langs de weg te koop aangeboden, zoals granaatappels. We stoppen in Guercif voor een lunch, Ik moet nodig naar het toilet. Achter het restaurantje is een toiletgebouw met toiletjuffrouw. Helaas zijn de toiletten allesbehalve schoon, het zijn turkse toiletten en als je doorspoelt staat gelijk alles onder water. Dan maar uitstel van toiletbezoek. De wc dame kijkt nnar de overstroming en wenkt me mee naar de herenkant. Daar opent ze met een sleutel een deur met daarachter een europeesch toilet. Het toilet heeft in geen weken een poetsdoek gezien, maar allé, men kan niet alles hebben.

Ruim na de middag bereiken we Benyakoub, een prachtig complex: hotel met zwembad, tuin en camping. Prachtig ontworpen en opgezet, maar zoals vaak, niet af en slecht onderhouden. Onze medekampeerders daar zijn een Zwitsers-Oekraiens stel met 2 jarige peuter, zij zijn na een reis van 2 maanden Marokko op weg naar huis. Er staan ook 4 grote Franse wagens met oplegger met daarop Rally jeeps en auto’s. Deze rally wagens vertrokken tegen de avond naar de Ferry in Nador. In Nador zouden ze politie escorte krijgen om te voorkomen dat er vluchtelingen op en in de wagens konden klimmen en de wagens zouden slopen.

We hebben heel gezellig gekletst met het Zwitsers-Oekraïense stel en later ook samen gegeten aan de rand van het wat groen uitziende zwembad.

Dinsdag 17 oktober 2023: Vandaag ons verblijf in Benyakoub betaald en vertrokken naar Midelt, een rit van ruim 200 km via de N15. Helaas ook deze rit door een verlaten droog, kaal woestijnlandschap. Veel kloven en droge rivierbeddingen. Weinig bewoners of dorpjes. De weg volgt een rivierdal. Maar er staat geen water in de rivier. Daar waar wel ooit water is staan bomen, worden olijven geteeld en is er bebouwing. De mensen hebben blijkbaar hooguit een ezel voor vervoer. Die wordt bij de weg geparkeerd en daarna gaat men verder met de bus. Wanneer die komt? Inshallah.

Weer regelmatig politiecontrole onderweg. We mochten overal doorrijden.

Soms is er een geasfalteerde zijweg, meeste wegen zijn ezelpaden of ongeasfalteerde pistes.

Missour is een grote plaats onderweg, ook hier veel nieuwbouw en veel verkeer. Net voorbij Missour zijn we gestopt voor de lunch; twee koffie, 2x een gebakken ei en 2 broden. Rekening 3 euro. Ik dacht dat de ober iets vergeten was in rekening te brengen. Maar nee, de rekening was juist verzekerde hij met klem.

Na Missour werd de omgeving bergachtiger, maar nog steeds droog en zonder begroeiing. Toch kwamen we 2 kuddes dromedarissen tegen.

De weg ten noorden van Midelt wordt verbreed, dus weer diverse omleidinkjes. We overnachten bij hotel camping Timnay. Beetje luxe plek voor Marokko, ze hadden een bus Aziaten op bezoek voor een late lunch en ook vanavond hadden ze veel gasten. Er is ook een groep Franse campers met begeleiding. Vanavond is het flink afgekoeld, dat waren we niet meer gewend.

Voorbij Nador

Zaterdag 14 oktober 2023:Vanmorgen was het zwaar bewolkt en vielen er regendruppels. Wij en de Duitsers die ook tegelijk met ons in Cabo Negro stonden zijn verder gegaan. Toen we bij de N16 aankwamen bleek daar snelheidscontrole te zijn, gelukkig was onze snelheid in orde en mochten we doorrijden. De N16 verder gevolgd via Al Hoceima naar Nador. Eerst door een droge kale vlakte, er groeide nagenoeg niks, geen wonder dat de mensen uit deze regio hun heil in het buitenland zoeken. Na Al Hoceima reed er opeens een vuilniswagen voor ons, langs de weg stonden hier en daar vuilcontainers en soms gewoon vuilniszakken. Het was de eerste vuilniswagen die we zagen. Het landschap veranderde ook: Een brede vlakke strook land tot aan zee. Akkertjes en groenten tuintjes, soms een groter veld. Vissershutten aan het strand.

Veel kleine huisjes, maar soms ook hele mooie huizen. Er wordt heel veel gebouwd in deze regio, grijs is de moderne veel gebruikte kleur voor de huizen.

Soms liepen er opeens veel wilde honden. Het landschap veranderde ook weer, een soort mergelrotsen waar we langs reden.

Ruim voor Nador begonnen wegwerkzaamheden, de N16 wordt een 4 baans weg en daar wordt dus op wisselende stukken aan gewerkt. De weg was hier en daar zo slecht dat ik dacht dat we vierkante wielen hadden. Om de paar honderd meter was er een omleidinkje. Op zeker moment was bij een groot deel van de weg de 1^e en 4^e baan al mooi geasfalteerd, de originele banen waren nog niet vernieuwd en lagen lager dan baan 1 en baan 4. Een rare situatie, zeker daar sommige auto’s al over die buitenbanen reden tot die banen dan opeens ophielden. Bij Nador ligt een grote Marjane supermarkt. We hadden brood nodig en water, tegelijk konden we daar lunchen. De ober van het restaurantje gaf een menukaart met Tajines, toen ik vroeg om brood en koffie, vroeg ie of we moesten ontbijten. De man uitgelegd dat we dat in Nederland ook lunch noemen. Hij serveerde ons omelet, brood, olijven en koffie. Weer even wennen: bij koffie hoort hier een flesje water. Toen we vertrokken werden we door de ober bedankt voor ons bezoek en wenste hij ons goede reis. Toeristen geen dagelijkse kost zeker? Toen we verder reden waren er onderweg een aantal verzamelplekken voor olijven, hier en daar lagen grote hopen olijven en ook volle zakken. Er was ook weer ergens een snelheidscontrole door de politie. We vonden Camping Riad Ocean View in El Berkanyine makkelijk, hoewel het terrein ergens buitenaf ligt. Daar aangekomen was de poort dicht. Er hing een nummer dat gebeld kon worden, dus dat maar gedaan. De man kwam onmiddellijk aangereden en opende de poort. We staan nu bij de olijfbomen naast het erwtenveld. Het is eigenlijk een mini boerderij met logeerkamers en sanitair voor kampeerders. Op het grasveld kampeert een Marokkaans stelletje met een tent.

Zondag 15 oktober 2023:Vannacht hoorden we voor het eerst in Marokko weer blaffende honden. Verder hee lerg stil vannacht. Vanmorgen scheen de zon weer aan een wolkenloze hemel. We zijn naar de zee gewandeld, geklauterd eigenlijk langs prikkelstruiken en zand met veel stenen. Op de weinige bloeiende struiken zaten veel vlinders, er vlogen zowiezo veel vlinders. Er is weinig strand, we stonden hoog boven de zee op rotsen. Je kunt ook niet ver lopen langs de kust, er zijn veel kloven, dus je loopt je snel vast. We zagen wat duikers in de zee, personen met fel gekleurde flippers en plastic flessen drijvend als oriëntatiepunt? Geen idee waarop ze doken. Weer terug naar de camper en na de lunch per fiets naar een klein haventje een stukje verder. Niet echt een haventje, maar een verwaarloosd, verlaten gebouw waarbij enkele vissersboten lagen. 2 vissers werkten aan hun netten. Ze wilden wel op de foto. Het haventje ligt veel lager dan de huizen en camping, dat werd een heel eind omhooglopen met de fiets. Het Marokkaans stel is weer vertrokken, ze kwamen uit Oujda, stad nog verder naar het oosten. De dame was daar arts. Op de camping worden de olijven geoogst, de olijven gaan naar een oliemolen om er olijfolie van te maken, ze zijn niet voor gewone consumptie. Het terrein is verschrikkelijk zanderig, ook in de camper zand overal en Bubbles is inmiddels een soort zandbal, ze ligt graag in al dat losse zand. Douchen hier was wel een avontuur, ze pompen zelf water op, weinig waterdruk dus, helaas wilde het water ook niet echt door de douchekop, wel door de kraan naar beneden. Enige creativiteit vereist dus, maar het water was heerlijk warm en het sanitair is super schoon.

En dan vanavond in het donker van een muurtje gevallen, bij een toiletbezoek de bocht terug te ruim gelopen blijkbaar. Zere knie-en, gekwetste ribben en een grote teen die aan de buitenkant helemaal open ligt. Gelukkig niks gebroken, en gelukkig heb ik de nodige verbandmiddelen bij.

Langs de middellandse zeekust

Donderdag 12 oktober 2023:We hebben goed geslapen vannacht, geen blaffende honden gehoord, terwijl er veel verwilderde honden rondlopen. Wel begon de moskee om 6.00 uur met de wekdienst en stuurde het hele ochtendgebed luidkeels de wereld in. Onze biologische klok weet nog niet dat het hier een uur vroeger is dan in Europa, dus we waren al vroeg wakker. Na het ontbijt zijn we nog even naar de Carrefour in Tetouan gereden, we zochten een pin automaat, maar die vonden we niet. De alcoholkelder ging pas om 18.00 open, dus ook geen bier of wijn. In Martil bewaterde de gemeente alle groenstroken bij de uitvalswegen; meest vrouwen in traditionele kleding met een tuinslangvoorzagen het gras van een plas water. Toen we Tetouan uitreden zagen we langs de rivier een aantal ooievaars, er waren ook veel koereigers. We hebben onze weg vervolgd over de N16, de weg die langs de middellandse zeekust loopt. Een zeer bochtige bergweg, met prachtig mooie vergezichten, een mooie natuur. Een paar vissershaventjes, hier en daar een dorpje. Meteen na Tetouan is de kust nog best toeristisch met appartementen en wat hotels. Al snel is ook armoede zichtbaar, hier en daar zelfs plaggenhutten waarin mensen wonen. Op veel plaatsen langs de kust staan overheidsgebouwtjes. Kustbewaking, er staat altijd een communicatietoren bij. In de rivierdelta’s, veel groene velden en landbouw. Vooral veel vrouwen aan het werk op het land. Ergens liet een meisje een koe uit aan een touw en overal leven de kippen in vrijheid. De vrouwen meestal nogal traditioneel gekleed, vaak wel erg kleurige kleding en een strohoed tegen de zon. In een van de dorpen was markt, een hele drukte met taxi’s en busjes en veel mensen op straat. Op zeker moment lagen na een bocht wat kratten op de grond, verloren door een bestel autootje. We zijn stil gaan staan, zodat er niemand op de kratten zou rijden en de eigenaar zijn kratten kon oprapen. Hij bedankte ons voor de blokkering van het wegdeel.

In El Jebha dan onze eerste Marokkaanse lunch van dit jaar. Op een klein terras aan het water, Een omelet (leek een mislukt spiegelei) met koffie en brood en een flesje water. Na het maal waren we 5 euro armer. Daarna onze reis voortgezet naar Cala Iris, een van de weinige campings aan deze kust. Overal lijken de cactussen een schimmelziekte te hebben, de meeste cactusplanten zijn duidelijk dood. Zou in heel noord-Marokko het gevalzijn. Hele velden met aangeplante cactussen worden vernietigd. De cactusvijgen die men nog te koop aanbiedt kunnen niet gegeten worden. Langs de weg veel zelf in elkaar geknutselde stalletjes waar men iets nootachtigs te koop aanbiedt. Soms bieden ze toch cactusvijgen te koop aan. Duidelijk veel armoede en overal veel vuilnis in de sloten en langs de weg. Als de plastic flessen statiegeld opleverden kon je een aardig inkomen bij elkaar rapen. De laatste kilometer tot de camping is een ware uitdaging; ongeasfalteerd, erg hobbelig en stijl omhoog. Eenmaal aangeland op de camping bleek die goed bezet, we mochten gelukkig op een leuke plek gaan staan, de reguliere plekken waren allen bezet, We hebben een geweldig uitzicht over de zee en op het vissershaventje. De camping is maar klein, tegen de avond waren 9 plekken bezet, nog een plek over voor noodgevallen.

Vrijdag 13 oktober 2023:Hoewel het best warm was vannacht hebben we goed geslapen, ook hier geen blaffende honden of kraaiende haan. Wel om 6 uur in de verte de oproep voor het ochtendgebed. De dag begon bewolkt, maar al snel kwam de zon. De camping heeft geen wasmachine. Alles sober, dus alleen warm water in de dames en herendouche, 2 douches in totaal. Een handwas gedaan met koud water, een wasdraad is er wel en er waait altijd wel wat wind. De campingbeheerder zei dat er 3 km verder een mooi uitkijkpunt over zee is. Wij zijn dus 3 km over een keienpad naar de heuvel geklommen. Het uitzicht was niet zo bijzonder en het was erg warm. We hebben na de lunch dan ook niet meer bewogen. De camping ligt ver van de bewoonde wereld en heeft geen restaurant, dus het is belangrijk eten bij te hebben. Vanmorgen kon ik wel brood krijgen dat ik gisteravond had besteld. Het brood was nog warm. Er waren vanmiddag weer diverse lege plekken, vanavond kwamen er toch nog 2 Franse campers. Er staat ook een Spaans camperbusje. De Spanjaarden(2 mannen) gaan elke dag enkele kilometers verder duiken. Ze vangen dan een bepaalde zeevis die e dan weer verkopen en op die manier betalen ze hun duiksport. De betreffende vis weegt soms wel 7 kilo en levert 15 euro de kilo op. Daarna wordt diezelfde vis weer aan restaurants verkocht, soms voor 40 euro per kilo. Een van de mannen liet een onderwaterfilmpje zien met zo een vis.

Om 18.00 voeren meer dan 10 vissersbootjes uit. Voor 20.00 waren de meesten weer terug in het haventje.

Aangekomen in Marokko

Woensdag 11 oktober 20123: Maandagavond laat op de camping in Sevilla dacht ik dat we een waterlek hadden, klonk zo. Toen ik buiten wilde gaan kijken zag ik op een plek verder een poedelnaakte dame gehurkt een plas doen, plasje klaar, toen vloog ze hun Franse vw busje in en schoof de deur dicht. Het sanitairblok was maar een paar meter van hun plek.

Dinsdag zijn we vanuit Dos Hermanas naar Palmones gereden. Onderweg werden de rijk bloeiende hagen in de middenbermen gesnoeid, jammer want er bleef geen bloemetje over. Een stuwmeer bij Alcala Los Gazules, dat andere jaren tot de weg water bevatte, had nu bijna geen water, de lege bedding werd bewoond door grazend vee.

Bij “Carlos” boottickets gekocht voor de Ferry naar Marokko. Carlos verkocht jarenlang tickets en reizen vanuit een onooglijk klein kantoortje; hij is verhuisd naar het naastgelegen pand, een mooi ruim kantoor. Wij zijn eerdere jaren altijd via Ceuta gereisd, maar in no time had de dochter van Carlos verwarring gezaaid en hebben we tickets voor een overtocht naar Tanger-Med. In Ceuta zou de Marokkaanse douane je alles uit laten laden om meegenomen alcohol te vinden, ze hebben daar geen scanner, dus persoonlijke controle. Confuus wandelen wij weg met de boottickets. Open retour, dat dan weer wel. We kregen ook de gebruikelijke fles wijn met pakje koekjes, als dank voor het kopen van boottickets. Op de parkeerplaats bij de Mercadona supermarkt stonden vroeg in de middag al veel campers voor een overnachting . We hebben nog wat boodschappen gedaan en zijn toen naar La Linea de Concepción gereden om te overnachten bij de jachthaven. Helaas is de eerdere mooie camperplaats aan het water nu een bouwplaats en is de huidige camperplaats een omheinde vlakte met extra grote parkeervakken. De prijs voor een nacht is er niet minder door geworden. Boven Gibraltar hangt vaak een grote wolk, o ook vandaag.

Het was heel erg warm vannacht, er stond een harde wind die de sat-schotel deed rammelen, weinig geslapen dus. We zouden de boot van 10 uur willen nemen, dan moesten we om 09.00 uur in de haven zijn. Dus al ruim voor negenen op weg naar de haven, in La Linea brengen veel elektrische stepjes jongeren naar het werk, veelal zonder verlichting. Griezelig gevaarlijk, want je ziet ze niet aankomen.

We waren voor negen in de haven, in de wachtrij voor de Ferry. Nog 2 rijen vervoer/kampeermiddelen wachtten met ons. Het wachten duurde wel lang, we stonden meer dan een uur in de eerste wachtrij voor we ons ticket konden laten valideren om vervolgens aan te sluiten in de volgende rij. Uiteindelijk mochten we met ruime vertraging de boot op. In de rij wachtenden stond ook een fietser met bepakking.

Uiteindelijk vertrok onze boot van 10.00 om 11.30. Op de boot doet een Marokkaanse ambtenaar alvast de paspoortcontrole, en dat ging dan weer erg efficiënt en snel. De zee was rustig en de overtocht naar Tanger-Med ging snel. Het havencomplex in Tanger-med is enorm, we reden vanaf de boot een heel eind voordat we bij de douane kwamen. Daar werden de paspoorten gecontroleerd, kwam de drugshond op inspectie en wilde de douanedame in de kastjes kijken. Ze zei dat ze niet van honden hield en stond snel weer buiten, wel wilde ze nog weten of we een drone bij ons hadden. Drones en wapens mogen niet meegenomen naar Marokko. Ze maakte een invoerbewijs voor de camper en om 13.45 (12.45 Marokkaanse tijd) reden we de haven uit. De veelbesproken scanner hebben we niet gezien. Wel stonden er meerdere Franse busjes stapels hulpgoederen uit te laden. Die werden bij de douane opgestapeld.

Na enkele kilometers gereden te hebben bleken we 2 tieners te vervoeren die aan ons fietsenrek hingen, levensgevaarlijk, dus eraf gejaagd. Achter op een tankwagen hingen 3 tieners. Langs de weg vanaf de haven naar Fnideq om de paar meter een politiecontrole, we telden meer dan tien politiecontrolepunten. Wij mochten overal doorrijden, ze moeten van de koning wel vriendelijk zijn voor toeristen.

Vervolgens naar Tetouan voor het kopen van internet kaartjes van Maroc Telecom. Dat is gelukt na enig gedoe; de dame in de Maroc telecomwinkel had het principe van 2 verschillende simkaartjes in 1 toestel niet goed begrepen, maar uiteindelijk kwam het goed en hebben we nu weer internet. We zijn voor de 1^e overnachting beland op het terrein van een hotel met paarden en pony’s en een soort tipi kamp. Een best mooi uitziend hotel, mooi ingedeelde ruimtes ook. Het kampeerterrein is een kale zandvlakte, met een mooi sani-station en we staan er rustig en veilig. Er is ook een Duits stel om te overnachten. We hebben gegeten in het restaurant en dan is de overnachting gratis.

Een eind op weg in Spanje

Maandag 9 oktober 2023:Inmiddels zijn we aanbeland in Dos Hermanas bij Sevilla.

Vanuit de Franse camping bij de Spaanse grens zijn we naar Salamanca gereden, een lange rit van ong. 500 km.

In noord-Spanje hingen veel hoge mistbanken, soms minder hoog en dan reden we in dikke mist, tunnel in, tunnel uit. Pas in de buurt van Burgos maakte de mist plaats voor de zon en gelijk werd het erg warm in de camper. Weinig verkeer op de weg tijdens deze lange rit. Onderweg een vooral saai lanschap: veel geploegde akkers, grote velden verdorde zonnebloemen, soms grote druivenvelden, en duidelijk een tekort aan regen. Niet druk op de camping hier in Salamanca, maar toch vindt een Spanjaard het nodig pal naast ons te komen staan. Na 4 rijdagen was wat rust welkom. Ook beter voor Bubbles, al heeft ze nog niet geklaagd. Ze heeft 3 oktober wel een speciaal eetbaar botje gehad ivm. dierendag.

De nachten in Salamanca waren best koud, onder de 10 graden, maar in de morgen steeg de temperatuur ook weer snel tot ong. 30 graden in de namiddag. Even een paar morgens uitgeslapen en alle dagen na het ontbijt op ons gemak naar het centrum van Salamanca gefietst. Fietsen zonder ondersteuning, de e-bikes zijn thuis gebleven dit keer. In de stad op Plaza Major was zaterdag een show met veel geluid en bezoekers, veel schoolkinderen; blijkbaar als eerbetoon voor gehandicapten. Niet erg druk met toeristen, dus snel een plaats op terras voor de lunch.

Inmiddels ook kleding gewassen, bij dit weer is een was snel weer droog.

Een Engelse medekampeerder heeft een lekkend brandstoffilter, de Spanjaarden bieden geen hulp ter plekke en er is geen vervoerder die een 4500 kg camper naar een garage kan vervoeren. Hij zit voorlopig vast op de camping. Tegen de avond verscheen er een soort serviceauto op de camping, bleek er toch een monteur te zijn die naar de engelse camper kwam kijken. Na veel gedoe omdat de monteur alleen Spaans sprak, kwam het nieuws dat de man op maandag terug zou komen met de juiste onderdelen ter reparatie. Op Zondag waren er veel groepen met een gids in het centrum, veel “Glovo maaltijdbezorgers” stoven op hun fiets of step tussen de voetgangers door. Inmiddels was er nog een pechvogel opgedoken op de camping. Een Portugees stel met een Renault 4 had problemen et de achteras. Maar ook die zouden maandag worden opgelost. Op zondag arriveerden ook 2 Finse campers, de stellen maakten veel lawaai en dumpten hun vuilnis niet op de daarvoor bestemde plaatsen. We dachten altijd dat Finnen hele nette beschaafde mensen waren.

Gisteren door een best saai landschap naar Cacères gereden. Onderweg wel hier en daar veel schapen en en wat rundvee in de weilanden. In het stuwmeer van Bãnos staat weinig water. Inmiddels ook herfstkleuren in de natuur. De camping in Cacères is de enige camping die we kennen zonder sanitairblok, maar met privé sanitair voor een kleine prijs. Op de camping veel Nederlanders. Per fiets naar het centrum, een hele klus, zonder duidelijke fietspaden. Stad was gezellig druk. Het oude centrum staat op de UNESCO werelderfgoed lijst. Deze keer alleen de kathedraal bezocht. Eenvoudig, maar met mooie details. Onze buren op de camping zijn ook op weg naar Marokko. Het wordt hun eerste avontuur in Marokko. Zaterdag moesten we koelvloeistof bijvullen. Zondag was het niveau na 200 km niet gezakt. Hopelijk blijft dat zo. Zondagavond gaan eten in het campingrestaurant, niet bijzonder, wel betaalbaar. Daarna buiten koffie drinken. Het was 21.20 nog 27 graden.

En dan dus nu overnachten in Dos Hermanas. Ook hier was het vanmiddag ruim boven de 30 graden en ook de laatste nachten waren erg warm. De camping is erg goed bezet, veel mensen zijn hier om Sevilla te bezoeken. Hier ook een Nederlandse pechvogel, hij trapte vanmiddag door de koppeling. Gelukkig stond hij al op zijn plek. Een garage aan de overkant repareert dinsdag, eerder kon niet want nu hadden ze het te druk en vervolgens zijn ze door een feestdag na woensdag gesloten.

Morgen gaan we verder richting Algeciras, veerboottickets naar Ceuta kopen zodat we woensdag hopelijk kunnen oversteken naar Marokko.